Bergarako Errege Seminarioan historian zehar eraikin horretan izan diren ikastetxeek sortu edo jasotako dokumentazioa: - Jesusen Lagundia (1593-1767) - Euskalerriaren Adiskideen Elkartea (1769-1804) - Estatua (1804-1873) - Domingotarrak (1880-1994)

Identifikazio eremuaArea de identificación

Erreferentzia kodeaCódigo de refencia
BUA-AMB 0023696

IzenburuaTítulo
Bergarako Errege Seminarioa

Hasiera dataFecha inicial	Bukaera dataFecha final
1513	1920

Deskribapen mailaNivel de descripción	Signatura topografikoaSignatura topográfica	DigitalizatutaDigitalización
Funtsa		Ez

Tamaina eta euskarria Tamaño y soporte
15 metro lineal

Titulartasuna Titularidad
Publikoa

Saikapena Clasificación
Bergarako Errege Seminarioa

Testuinguru eremuaArea de contexto

Ekoizlearen izena Productor
Bergarako Errege Seminarioa

Historia administratiboa Historia administrativa

1593ko martxoaren 30ean San Pedroko Kabildoak, herriko Kontzejuak eta Aita Gonzalo de Avila Gaztela Zaharreko Jesusen Lagundiaren buruak sinatutako akordio bidez, Jesusen Lagundiaren Irakaskuntzako Ikastetxea jarri zen. Jesulagunak 1767ko apirilaren 2ko Errege Pragmatikaren bidez kanporatu arte iraun zuen. Orduan, Euskalerriaren Adiskideen Elkarte sortu berriak interesa azaldu zuen eraikina eskuratzeko eta Karlos III.a erregeak, 1769ko abuztuaren 19ko Errege Zedula bidez, elkarte horri utzi zizkion Jesusen Lagundiarena izan zen etxea, eliza eta eraikina, bertan ikastetxea jar zezan. 1804ko uztailaren 23ko Errege Agindu bidez, Euskalerriaren Adiskideen Elkartea kendu egin zuten ikastetxearen zuzendaritzatik eta Estatuko Ministerioaren eskuetara pasa eta Nobleen Errege Seminarioa deitu zen. 1810ean Jose I.k "Liceo Vascongado" izena jarri zion eta urtean 400.000 erreal izendatu. 1814an, Fernando VII.arekin, berreskuratu egin zituen izena eta maila. 1822an, abenduaren 1eko Errege Agindu bidez, probintziako Unibertsitate izendatu zuten, baina 1823an galdu egin zuen izaera hori eta Nobleen Errege Seminario gisa jarraitu zuen. 1845eko irailaren 17ko Errege Agindu bidez, Bigarren Hezkuntzako Gipuzkoako Goi mailako Institutu izendatu zuten Seminarioa. Oinarri horrekin, 1848ko abuztuaren 30eko Errege Agindu bidez Matematika Eskola ireki zen eta geroago, 1850eko irailaren 4ko Errege Dekretu bidez, Industri Eskola ezarri zen. Bigarren Hezkuntzako Institutuak eta industri eskolak establezimendu bakarra osatu zuten, Errege Seminario Zientifiko Industriala izenarekin, 1851ko martxoaren 24ko Errege Agindu bidez. 1860ko urriaren 1eko Errege Aginduak Industri Eskolak kendu zituen arte iraun zuen egoera horrek. Azkenean, Sustapen Ministerioaren 1873ko azaroaren 28ko Aginduz, Gipuzkoako Institutua Donostiara eraman zuten. Bergarako eraikina hutsik geratu zen 1880an Domingotarrak sartu ziren arte.

Zaintzaren historia Historia de la custodia

Fondo hau Seminarioko eraikinean gorde izan da. Eraikina gerra garaietan hartuta egon zen: frantziarren kontrako gerran eskolak eten egin ziren 1794ko azaroaren 17tik 1798ko urtarrilera bitartean; Lehen Karlistadan (1835-1839) ospitale militar gisa erabili zen; Bigarren Karlistadan zentroa itxi egin zen 1872 eta 1873an. 1880tik aurrera Domingotarrak egin ziren eraikinaren kargu, gozamendun gisa. Fondoa bertan egon zen, 1985ean Udalaren jabetzako Errekalde jauregira eraman arte. Behar izan ziren apalategiak Irigoien Patronatuak ordaindu zituen. 1995ean Udaletxeko eraikinean kokatu da Udal Agiritegia.

Edukiaren eta egituraren eremuaArea de contenido y estructura

Dokumentu mota Tipo de documento

Edukia Contenido

Bergarako Errege Seminarioan historian zehar eraikin horretan izan diren ikastetxeek sortu edo jasotako dokumentazioa: - Jesusen Lagundia (1593-1767) - Euskalerriaren Adiskideen Elkartea (1769-1804) - Estatua (1804-1873) - Domingotarrak (1880-1994) Ikastetxeen espedienteak: ikasle, kalifikazio eta azterketei buruzko espedienteak, ematen ziren ikasgaiak, irakasleak, ekintza osagarriak, barnetegia eta ikastetxearen administrazioa.

AntolakuntzaOrganización
1985ean, Gipuzkoako Foru Aldundiaren, Udalaren eta Euskalerriaren Adiskideen Elkartearen laguntza bati esker, Udal Agiritegira eramandako dokumentazioaren aurkibide topografikoa egin zen. 1992-1993an, Irigoien Patronatuaren beka baten bidez fondoaren sailkapena eta deskripzioa egin zen.

Erabilera baldintzen eremuaArea de condiciones de acceso

Hizkuntza (k) Lengua (s)
Gaztelera

Deskribapen tresnak Instrumentos de descripción
BERGARA LARRAÑAGA, Elixabete. Inventario del fondo del Real Seminario de Bergara. Bergara: Ayuntamiento; Donostia: Real Sociedad Bascongada de los Amigos del País, 1994 Inbentarioaren kontsulta eskuragarri Udal Artxiboan bertan, Artxiboko web orrian (http://bergarakoartxiboa.eus ) eta dokuklik datu basean: (http://www.snae.org)

Erlazionatutako dokumentazioaren eremuaArea de documentos relacionados

Iturri osagarriakFuentes complementarias

Iturri osagarriak artxiboan Fuentes complementarias en el archivo
Usandizaga Batxilergoko Institutuaren Fondoa Euskalerriaren Adiskideen Elkartearen fondoa

Iturri osagarriak beste artxiboetan Fuentes complementarias en otros archivos
Arabako Foru Aldundiaren Artxiboko Prestamero fondoa Eusko Legebiltzarreko Araba fondoa Gipuzkoako Foru Aldundiko Urkijo fondoa Salamancako San Esteban komentuko Domingotarren Artxiboa Jesusen Lagundiak Azpeitiko Loiola Santutegian duen fondoa Euskalerriaren Adiskideen Elkartean Peñaflorida Konteen fondoa

Bibliografia Bibliografía

Bicentenario del aislamiento del wolframio: homenaje a los hermanos Elhuyar = Wolframioa isolatzearen bimendeurrena (1783-1983): Elhuyar anayen omenetan. San Sebastián Donostia, Bergara, 1983. CABALLER VIVES, Mª Cinta; GARAIZAR AXPE, Mª Isabel; PELLON GONZALEZ, Inés. El Real Seminario Científico e Industrial de Vergara, 1850-1860. En Lull, vol. 20, 1997, 85-116. CABALLER VIVES, Mª Cinta. Alumnos hispanoamericanos y filipinos en el Real Seminario Científico e Industrial de Vergara (1850-1860). En Boletín de la Real Sociedad Bascongada de los Amigos del País, LIV, 1, 1998. LARRAÑAGA ELORZA, Koldo. Las manifestaciones del hecho ilustrado en Bergara. Bergara: Udala, D.L. 1991 LOPEZ DE LETONA, Carlos; RIERA PALMERO, Juan. Nuevos documentos del socio de la Bascongada Fausto de Elhuyar en México (1789). En Boletín de la Real Sociedad Bascongada de los Amigos del País, LIV, 1, 1998. MARTINEZ RUIZ, Julian. Filiación de los seminaristas del Real Seminario Patriótico Bascongado y de Nobles de Vergara. San Sebastián: R.S.V.A.P., 1972 PELLÓN, Inés; GAGO, Ramón. Historia de las Cátedras de Química y Mineralogía de Bergara a finales del siglo XVIII: incluyendo un informe inédito de Fausto Elhuyar sobre las minas de Aralar. Bergara: Ayuntamiento, D.L. 1994. RECARTE BARRIOLA, Mª Teresa. Ilustración vasca y renovación educativa: la Real Sociedad Bascongada de los Amingos del País. Salamanca: Universidad Pontificia; R.S.B.A.P., 1990. Bibliotheca Salmanticensis Estudios 133 SILVÁN, Leandro. Los estudios científicos en Vergara a fines del siglo XVIII: el químico Luis José Proust. Donostia-San Sebastián: R.S.B.A.P, 1992. Colección Ilustración Vasca. T. V. ZUMALDE, Iñaki. Archivo del Real Seminario de Bergara. I Seminario de Historia de la Real Sociedad Bascongada de los Amigos del País: ponencias y comunicaciones. San Sebastián: R.S.B.A.P., D.L. 1959, pág. 481-485

Deskripzioaren kontrolaren eremuaCampo de control de la descripción

Deskribapen datakFecha de descripción
2008-01-21